Trbušna hernija, kila ili bruh, kako se često naziva, je ispupčenje tkiva iz trbuha koje je prošlo kroz urođeni ili stečeni otvor na trbušnom zidu. Trbušnu kilu mogu da čine trbušna maramica, tanko crevo, debelo crevo, slepo crevo i masno tkivo iz trbuha. Mesto nastanka trbušne kile je uvek mesto prirodne ili stečene slabosti trbušnog zida.
Slabost trbušnog zida najčešće nastaje u poznim godinama kada slabi snaga trbušnih mišića i vezivnog tkiva koje drži organe abdomena u normalnom (anatomskom) položaju. Pored starosti na pojavu slabosti trbušnog zida utiču genetska predispozicija, povećanje intraabdominalnog pritiska i slab tonus trbušnih mišića. Ovakva slabost nastaje uglavnom u predelu prepona i pupka, ali i na mestu reza prethodnih operacija. Dijagnoza hernije (kile) se dobija nakon kliničkog pregleda hirurga i ultrazvuka abdomena.
Vrste kile
Trbušne kile se dele na spoljašnje, koje su mnogo češće, i unutrašnje. Spoljašnje trbušne kile mogu biti preponske, pupčane, femoralne, epigastrične i ventralne. Najčešća unutrašnja kila je želudačna kila. U zavisnosti od položaja koji zauzima, kila može da prolazi asimptomatski, ali i da izazove neprijatne simptome u vidu bola, otoka, crevenila, zatezanje i diskomfora.
Neke kile su manje, neke više izražene, ali uglavnom ne prolaze neopaženo kod pacijenata. Uglavnom se izraze prilikom naprezanja, tokom podizanja tereta, dok se u ležećem stanju vraćaju u trbuh. U nekim slučajevima pacijent sam može prstima da vrati kilnu kesu u unutrašnjost trbuha.
Preponska kila
Preponske kile su najčešće, obuhvataju oko 75% svih kila, i pojavljuju se u većini kod muškaraca. Nalaze se u predelu prepona sa jedne ili obe strane. U nekim slučajevima kod muškaraca mogu da se spuste u skrotum koji je sa iste strane na kom se kila pojavila. Najčešći uzrok preponske kile je podizanje preteškog tereta uz slab tonus mišića trbušnog zida. Preponska kila može da bude direktna ingvinalna kila i indirektna ingvinalna kila. Direktna ingvinalna kila nastaje kod starijih pacijenta kod kojih se javlja slabost dna ingvinalnog kanala, dok se kod indirektne ingvinalne kile javlja slabost prstena ingvinalnog kanala. Indirektna ingvinalna kila se češće spušta u skrotum kod muškaraca.
Prilikom naprezanja, na primer kod podizanja tereta, preponska kila se izrazi, dok se prilikom ležanja sama vrati. Ponekad pacijent može sam da vrati kilu u trbuh prstima. Preponska kila može da bude bolna i neprijatna ukoliko je mala, dok su veće kile bezbolne.
Kod muške novorođenčadi takođe može da nastane preponska kila kada se ingvinalnim kanalom spuštaju testisi u skrotum iz trbuha. U nekim slučajevima se ingvinalni kanal ne zatvori sam na vreme u kasnijim godinama može da se pojavi preponska kila jer se kroz kanal spuštaju creva iz trbušne duplje.
Najveća komplikacija kod pojave preponske kile je uklještenje do koga dolazi kada se zaglavi deo kilne kese sa crevima u trbušnom otvoru. Ova komplikacija je vrlo bolna i potencijalno vrlo opasna, te se smatra urgentnim stanjem koje zahteva hitnu hiruršku intervenciju.
Pupčana kila
Trbušna kila koja se pojavljuje oko pupka, najčešće na gornjoj strani, naziva se pupčana kila. Može da bude stečena i urođena. Vrlo često se javlja kod porodilja kod kojih postoji jak intraabdominalni pritisak, koji na mestu slabosti trbušnog zida izgura delove unutrašnjih organa. Pupčana kila se javlja i kod izrazito gojaznih osoba. Ukoliko se pupčana kila pojavljuje na mestu reza neke prethodne operacije kažemo da se radi o ventralnoj kili. Kod manjih pupčanih kila postoji veća šansa da dođe do uklještenja i drugih komplikacija.
Femoralna kila
Femoralna kila se uglavnom pojavljuje kod starijih žena koje su imale više uglavnom teških porođaja. Ova kila se pojavljuje na preponskom prevoju, ispod ligamenta na preponama, u femoralnom kanalu po kojoj je i dobila ime. Femoralna kila je potencijalno vrlo opasna jer se pored kile u femoralnom kanalu nalazi nerv i femoralna arterija, što govori o višestrukom riziku od komplikacija. Femoralna kila se ne vraća sama u trbuh, a to ne može da učini ni oboleli samostalno. Pojava femoralne kile zahteva brzu dijagnostiku i lečenje čim se uoči.
Epigastrična kila
Epigastrične kile su uglavnom manje veličine u odnosu na druge kile i češće se javljaju kod muškaraca. Pojavljuju se u gornjem delu trbuha, između pupka i rebarnog luka i najčešće se sastoje samo iz kilne kese i masnog tkiva. Epigastrične kile su često bolne i neprijatne, ali retko izazvivaju komplikacije.
Ventralna kila
Ventralna kila (inciziona) se pojavljuje na mestu slabosti trbušnog zida izazvanog rezom nakon prethodnih operacija abdomena. Obično se radi o većim rezovima kod operacija pankreasa, otvorene operacije žučne kese, jetre ili debelog creva. Kilna kesa prolazi kroz defekt koji se javlja na mestu reza usled slabosti mišića trbušnog zida i vezivnog tkiva jer ne može da izdrži intraabdominalni pritisak. Ventralna kila se najčešće pojavljuje kod rezova koji zahvataju belu liniju, tj. središnju liniju trbuha.
Ova vrsta kila se retko javlja nakon laparoskpskih operacija sa vrlo malim rezovima, osim izuzetno kada se radi baš na mestu bele linije kod starih pacijenata. Rizik od pojave ventralne kile se povećava sa godinama i češći je kod osoba koje imaju slabiji imunitet.
Unutrašnja kila
Najčešća unutrašnja kila je kila želuca, tj. hijatus hernija. Najčešće deo želuca, ređe ceo organ, prolazi kroz prošireni otvor za jednjak na dijafragmi u grudnu duplju i izaziva brojne neprijatne simptome. Pacijenti sa kilom želuca se žale na simptome koji se gotovo poklapaju sa GERB-om. Ova bolest se dijagnostikuje kliničkim pregledom abdominalnog hirurga i ultrazvučnim pregledom.
Lečenje kile
Lečenje trbušne kile je isključivo hirurško. Operacija kile se sprovodi uglavnom minimalno invanzivnom beztenzionom metodom. Ranije se koristila tenziona metoda koja podrazumeva vraćanje organa u unutrašnjost abdomena, a zatim natezanje dva kraja trbušnog zida i kože, i zatim zašivanje. Ova metoda je imala prilično bolan period oporavka, a recidiv je bio uobičajena pojava.
Danas se u lečenju trbušne kile najviše koristi beztenziona metoda koja se izvodi uz pomoć mrežice od biomaterijala, kroz koju prorasta vezivno i masno tkivo. Najpre se organi iz kilne kese vraćaju u svoj anatomski položaj, a zatim se postavlja mrežica odgovarajuće veličine i zašiva trbuh. Mrežica je napravljena od materijala koji su vrlo bliski organizmu i ne dolazi do njenog odbacivanja.
Recidiv hernije nije retkost, naročito nakon operacije tenzionom metodom. Ponovno javljanje kile se vezuje za podizanje tereta i uopšte izlaganje većem naporu nakon operacije kile. Ponovnom javljanju kile na istom mestu pogoduje trudnoća i naprezanje tokom porođaja, hronični kašalj i hronična opstipacija.
Kada se uoči, trbušna kila, bez obzira na vrstu, zahteva punu pažnju pacijenta i blagovremeno javljanje lekaru kako bi se predupredile komplikacije. Hirurgija Dr Đoković omogućava pacijentima da dijagnostiku i lečenje trbušne kile obave bez čekanja.
Članak je napisala Maja Mijajlović u saradnji sa Hirurgijom Dr Đoković.
