Čir (ulkus) predstavlja eroziju sluzokože želuca ili početnog dela dvanestopalačnog creva. Javlja se kao rezultat kaustičnog efekta želudačne kiseline i pepsina na lumen želuca ili dvanestopalačnog creva (početni deo tankog creva).
Nastaje nekroza na tom delu sluzokože koja je veća od 0.5 cm. Bakterija Helicobakter pilori je jedan od najčešćih uzroka. Čir može takođe biti uzrokovan ili pogoršan lekovima kao što su aspirin, brufen i drugi nesteroidni antiinflamatorni lekovi.
Znaci i simptomi:
-bol u stomaku (kod želudačnog čira tokom obroka zbog lučenja želudačne kiseline, dok kod crevnog 2,3 sata nakon obroka, opet kad varenje hrane dospe do creva)
-osećaj nadimanja u stomaku
-mučnina i povraćanje
-gubitak apetita i gubitak težine
-pojačano lučenje pljuvačke
-povraćanje krvi ( samo ukoliko je došlo do krvarenja iz čira)
-crna stolica
-retko, može doći do perforacije čira, koga prati jak probadajući bol i zahteva hitnu operaciju
Pacijenti često u svojoj istoriji navode napade gorušice, gastroezofagealnu refluksnu bolest (GERB) i upotrebu ranije navedenih lekova. Kod pacijenata preko 45 godina, ako simptomi potraju duže od dve nedelje dosta je verovatno da je ova bolest prisutna.
Dešava se i da su simptomi slabi i neupadljivi, posebno kod dece i starijih osoba. Osećaj pečenja koji traje između 30 minuta i 3 sata obično prati čireve, a često se tumači kao glad, loša probava, odnosno gorušica. Bol može biti lokalizovan od pupka do grudne kosti, može trajati od nekoliko minuta do nekoliko sati. Takođe, jak bol se može javiti i u toku noći, kao i nakon uzimanja hrane koja izaziva pojačano lučenje želudače kiseline. Dok bol bude umanjen uzimanjem određene vrsta hrane, onosno adekvatnom dijetom ili uzimanjem lekova koji neutralizuju želudačnu kiselinu
Komplikacije:
Gastrointestinalno krvarenje je najčešća kompikacija i može biti opasno po život ako zahvati neku arterija koje vaskularizuju želudac ili tanko crevo. Javlja se iznenadni bol u stomaku.
Uzroci:
Uzrok se najčešće krije iza hronične infekcije Helikobakter pilori (70% kod infekcije želuca i 90 % kod infekcije dvanestopalačnog creva) kada organizam nije u stanju da savlada infekciju. Oko 40% ljudi je zaraženo ovom infekcijom, koja ponekad ne daje nikakve simptome, a može uzrokovati i hronični gastritis. Drugi uzrok je svakako preterana upotreba NSAIL. Pušenje duvana ili konzumiranje alkohola samo po sebi ne može biti uzrok čiru, ali uvećava rizik ukoliko se kombinuje sa drugim faktorima kao što je infekcija uzrokovana sa helikobakter pilori.
Dijagnoza
Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike i karakterističnih simptoma. Bol u stomaku koji traje duže od dve nedelje predstavlja prvi signal. Potvrda se vrši na osnovu endoskopskog nalaza (kada je moguće opisati lokaciju i veličinu ulkusa) ili rendgengrafijom us pomoć barijuma. Treba uraditi test krvi na prisustvo helikobakter pilori, ali mana ovih testova je to što ne mogu da razlikuju staru od akutne infekcije. Urea izdisajni test je pouzdaniji i on sa sigurnošću otkriva da li se radi o akutnoj infekciji, a ovim testom je takođe moguće praćenje uspešnosti terapije.
Terapija:
U terapiji se koriste antacidi i antagonisti H2 receptora. Ukoliko postoji i infekcija H.pilori uzimaju se dva antibiotika (klaritromicin, amoksicilin ili metronidazol) i jedan inhibitor protonske pumpe. Nakon terapije bakterije, dolazi do povlačenja simptoma i eventualnog zarastanja ulkusa. Takođe se može desiti da čir sam zaraste, ali mogući su i recidivi bolesti. Ponovljena infekcija se može javaiti. Perforirani ulkus zahteva hitnu operaciju.
Lepljiva pljuvacka